Huidkanker, hoe herken je het?

Tegenwoordig komen mensen steeds vaker in aanraking met huidkanker. Er bestaan 3 verschillende vormen, waarvan 1 erg gevaarlijk is. Ondanks dat er steeds vaker de diagnose huidkanker wordt gesteld, is er nog weinig kennis over dit onderwerp bij de mensen/patiënten zelf. Het is erg belangrijk om deze kennis wel te hebben, zodat huidkanker voorkomen kan worden. Preventie is een belangrijke strategie in de wereld van huidkanker. Als de informatie beter zou zijn, mensen hun gedrag hierop zouden aanpassen dan kan er hopelijk in de toekomst veel huidkanker worden voorkomen of eerder worden opgespoord. Vandaag vertel ik jullie daarom in dit artikel zoveel mogelijk over de drie verschillende soorten vormen van huidkanker, hoe je het kan herkennen, behandeling en hoe je het eventueel zou kunnen voorkomen.

Welke vormen huidkanker bestaan er?

Nederland staat in de top 5 van meeste patiënten met huidkanker. En bij een melanoom staan we zelfs in de top 3. Dit is zorgwekkend, omdat gemiddeld het percentage toeneemt elk jaar met 5-9%. Zoals al eerder gezegd bestaan er drie soorten huidkanker:

• Basaalcelcarcinoom
• Plaveiselcelcarcinoom
• Melanoom

Deze 3 vormen hebben soms wat gelijkenissen en vaak is het dan ook moeilijk om te onderscheiden van elkaar. Vooral een basaalcelcarcinoom en plaveiselcelcarcinoom kunnen erg op elkaar lijken. Gelukkig zijn er wel een aantal algemene richtlijnen die het verschil kunnen verduidelijken. Deze symptomen en verschillen leg ik jullie graag uit.

Hoe herken je een basaalcelcarcinoom?

Een basaalcelcarcinoom is de veiligste vorm van huidkanker. Het is ook één van de meest voorkomende soorten, namelijk 70%.

Kenmerken van een basaalcelcarcinoom:

• Kans op uitzaaiing is heel klein. 1:10.000 gevallen
• Binnen 5 jaar, 50% kans op nieuwe BCC
• Komt het vaakst voor op het gezicht, in de ”common H-zone”

• Heeft vaak een glanzend, rond aspect
• Kan bolvormig zijn
• Glazig met rode vaatjes
• Vaak is er in het midden een korst zichtbaar
• Er kan schilfering zichtbaar zijn
• Groeit erg langzaam, vaak maar enkele millimeters per jaar

Een basaalcelcarcinoom ontstaat vaak door teveel blootstelling aan zonlicht, maar ook kan het ontstaan op een getraumatiseerde huid (Brandwonden en littekens). Vaak zijn er geen klachten aanwezig, soms jeuk en bloeding.

Vier verschillende vormen van basaalcelcarcinoom

• Solide, een bolvormig aspect met dunne vaatjes, korst in het midden en een glazig aspect. Dit is de meest voorkomende vorm van het basaalcelcarcinoom.

• Superficieel, is vaak ruim groeiend in de breedte met een schilfers en korstvorming. De kleur is vaak roze-rood met duidelijke randen ten opzichte van de ”gezonde” huid. Deze vorm lijkt vaak erg op eczeem en is dus lastig te onderscheiden. Verschillen zijn vaak dat de superficiële vorm veel onregelmatiger is, veel meer korstvorming en schilfering betreft en het heeft scherpe randen en eczeem loopt juist geleidelijk over in de huid.

• Sprieterig, ontstaat vaak in het gezicht en is vaak erg groot, bloederig en korstvorming. Het heet de vorm ”sprieterig”, omdat het niet te peilen is hoe ver de tumor doorloopt. Dit kun je alleen van binnenuit zien met bijvoorbeeld een biopt. Het kan dus eruit zien zoals bovenstaande, vaak het meest lijkend op een superficieel basaalcelcarcinoom.
• Gepigmenteerd, de naam zegt het al het is een donkere bolvormige tumor met vaak een bobbelig aspect.

Een basaalcelcarcinoom is dus over het algemeen ”veilig”, maar het blijft huidkanker. Wel is het zo, dat een basaalcelcarcinoom veel vaker kan terug komen dan andere vormen. Zo zijn is de sprieterige vorm erg hoog risico op de kans om terug te komen.

Behandelingsmogelijkheden Basaalcelcarcinoom (BCC)

Er zijn een aantal verschillende behandelmogelijkeheden voor het Basaalcelcarcinoom zoals:

• Chirurgische techniek, deze techniek kan bestaan uit de conventionele excisie (Omsnijden met een marge van 3-5mm), Mohs’ micrografische chirurgie (Een methode in kleine plakjes om zo min mogelijk gezonde huid aan te tasten) of de curettage (uitlepelen) en coagulatie (wegbranden).
• Fysische en chemische therapie, deze techniek kan bestaan uit cryotherapie (bevriezen), radiotherapie (bestraling) en fotodynamische therapie (Lichtbron met fotosensitieve crème).
• Medicamenteuze therapie, er wordt vaak een van de volgende middelen voorgeschreven, imiquimod, Picato of 5-fluorouracil

Behandelingsdoel is het verwijderen van de tumor, zoveel mogelijke zonder risico’s en om ervoor te zorgen dat de kans op een nieuwe tumor zo klein mogelijk is.

Hoe herken je een plaveiselcelcarcinoom?

Het plaveiselcelcarcinoom is 20% van de drie soorten huidkanker. Het is dan ook de vorm die vaker kan uitzaaiingen, maar alsnog niet de gevaarlijkste. Zoals al eerder gezegd is het moeilijker om een BCC en PCC te kunnen onderscheiden. Het grootste verschil is dat een plaveiselcelcarcinoom geen glazige rand heeft en een basaalcelcarcinoom heeft dit wel. Het komt vaak voor op de hoofdhuid, oren, lippen, onderarmen, benen en handruggen.

De laatste 40 jaar stijgt de incidentie met 50-200%. In Nederland komt dit neer op 20/100.000 per jaar.

Specifieke risicofactoren voor een plaveiselcelcarcinoom:

• Huidtype I en II
• Mannelijke geslacht
• Oudere leeftijd
• Omgevingsfactoren: UV-licht (zon & zonnebank), roken
• Chronische wonden, brandwonden, littekens
• Orgaantransplantatie
• Lichttherapie
• HPV type 6,11,16,18
• HIV, immuunsupressie

60% van een plaveiselcelcarcinoom bestaat uit Actinische keratosen. Een aandoening wat beschouwd wordt als ”pre-maligne”, een voorstadium van huidkanker. Het ontstaat vaak op oudere leeftijd door teveel zonschade. Het zijn vaak schilferende, roze korstvormige plekjes op zonbeschenen lichaamsdelen zoals de handen, onderbenen, het gezicht of bijvoorbeeld de rug.

Over het algemeen is er een kans van 5% dat een plaveiselcelcarcinoom uitzaait binnen 5 jaar. Daarnaast hebben de plekken op de lippen of het oor een hogere kans op uitzaaiing, namelijk 16-25%. De kans op ontwikkeling van een tweede plaveiselcelcarcinoom binnen 5 jaar is 30%.

Behandelingsmogelijkheden van een plaveiselcelcarcinoom (PCC)

• Chirurgische techniek bestaande uit een conventionele excisie (5 mm marge), Mohs’ micrografische chirurgie of curettage en coagulatie.
• Fysische en chemische therapie bestaande uit cryochirurgie of radiotherapie. Radiotherapie wordt voornamelijk op de lippen of de neus toegepast.

Ook is er bij deze vorm belangrijk dat er een strikt beleid wordt gevoerd met het nakijken van de huid nadat de tumor is verwijderd. Er wordt over het algemeen gezegd dat er om de 5 jaar de huid gecheckt moet worden en daarbij wordt dan een huidonderzoek en lymfklier onderzoek uitgevoerd. Dit is ook afhankelijk van het stadium, vanaf stadium III wordt er ook een CT-scan uitgevoerd.

Hoe herken je een melanoom?

De meest gevaarlijkste vorm van huidkanker is een melanoom. Gelukkig is dit ook de vorm dit het minste voorkomt, namelijk 10% van alle huidkankers. Helaas komt het wel steeds vaker voor en stijgen de percentages enorm. Deze vorm kan erg snel groeien en zaait ook vaak uit. De uitzaaiing is afhankelijk van de zogeheten ”breslow dikte”, dit is de dikte van het melanoom tot hoe ver het in de huid reikt. Een tijdje geleden heb ik mijn persoonlijke verhaal gedeeld over toen er bij mij een melanoom ontdekt werd, vandaar dat ik ook graag dit artikel wilde schrijven.

Een melanoom kan vanuit een moedervlek ontstaan, maar vaker ontstaat het spontaan. Jaarlijkse kans op ontaarding moedervlek-melanoom (1/200.000 (0,0005%). 20-40% van de melanomen ontstaan uit een moedervlek. Deze melanomen hebben vaak een slechtere prognose, omdat ze vaak minder snel worden ontdekt. 5-8% heeft kans op een tweede melanoom.

Wat zijn de risicofactoren van een melanoom?

• Veel zonverbrandingen onder de 20 jaar
• Regelmatige zonnebank onder de 30 jaar
• Regelmatig immunosuppressiva
• 3 atypische naevi
• Bleke sproeterige huid
• Blond/rossig haar
• Familiegeschiedenis
• Moedervlekken (>50), hoe meer moedervlekken op het lichaam hoe groter het risico op het ontwikkelen van een melanoom
• Veranderingen in een moedervlek
• Onregelmatige (dysplastische naevi) moedervlek (10x meer kans)
• Melanoom bij 2 of meer familieleden

Een melanoom snel herkennen met de ABCDE regel

Moedervlekken worden beoordeeld aan de hand van de ABCDE regel. De ABCDE regel is een handige truc om snel erachter te komen of het een normale moedervlek is of een melanoom. Echter kan je dit nooit 100% goed zelf herkennen, maar kan het soms wel een punt zijn om naar de dokter te gaan of niet. De A staat voor ‘Assymetrie’, de B voor ‘Border, de C voor ‘Color’, de D voor ‘Diameter’ en de E voor ‘Evalutie’.

Melanoom versus een normale moedervlek

• Asymmetrie, een melanoom kenmerkt zich door een asymmetrisch beeld. Je kunt dit testen door een streep te trekken in het midden en beide kanten vergelijken, als dit afwijkt is de moedervlek asymmetrisch.
• Border (Rand), een melanoom kenmerkt zich door onscherpe onregelmatige begrenzende rand.
• Color (Kleur), er zijn vaak meerdere kleuren zichtbaar en deze kleuren lopen vaak door elkaar heen.
• Diameter, een melanoom kenmerkt zicht door de grote omvang. De risicogrens zit op >6mm.
• Elevation (Verandering), erg belangrijk is om de moedervlek is veranderd in de afgelopen tijd. Is de vorm/kleur/diameter veranderd of is hij opeens asymmetrisch geworden, dan moet er even een arts naar kijken.

Het is belangrijk om te onthouden dat als je een moedervlek hebt die alleen asymmetrisch is, dit niet meteen betekent dat het een melanoom is. Vaak moet een melanoom ongeveer 2/3 kenmerken hebben van dit lijstje. Wel is het zo, dat hoe meer kenmerken je hebt hoe meer risico je kan hebben, omdat je dan vaak een dysplatische (onregelmatige) naevi heb, en deze hebben meer kans op te ontaarden in een melanoom.

Een melanoom komt bij een vrouw het vaakst voor op de benen en bij de mannen op de rug. Maar een melanoom kan overal voorkomen zoals bij mij ook op het oor.

Vormen van een melanoom

Er bestaan naast alle kenmerken, ook nog verschillende soorten melanomen, om het niet te ingewikkeld te maken schrijf ik ze hier op met linkjes waarover je meer kunt lezen als je hierin geïnteresseerd bent.

• 70% van een melanoom is een superficieel spreidend melanoom.
• 20% van de melanomen is een nodulair melanoom, voornamelijk op schouders en hoofd-hals gebied.
• 3-7 % is een amelanotisch melanoom. Is vaak huidskleurig.
• 4-16% lentigo maligna, een melanoom die beperkt is tot de oppervlakkige huidlaag de epidermis.

De behandeling van een melanoom

Zoals ik in mijn persoonlijke verhaal heb verteld over mijn melanoom, zijn er altijd twee operaties nodig om een melanoom te diagnosticeren en uiteindelijk echt weg te halen. Er vindt altijd een re-excisie plaatst.

De marge van de excisie wordt bepaald aan de hand van de breslow dikte (dikte van de tumor in millimeters).

• Lentigo maligna: marge 5 mm
• Tot en met 2 mm: 1 cm rondom litteken

• Groter dan 2 mm: 2 cm rondom litteken

Vanaf een breslowdikte van 0.8 mm wordt er ook een schildwachtklierprocedure uitgevoerd. Hierbij wordt een lymfklier weggehaald om te kijken of er uitzaaiingen zijn.

Wat is de prognose van een melanoom?

De prognose van de melanoom wordt beoordeeld door middel van 2 schalen: De Clark- en Breslow schaal. Voor de benamingen, zoals epidermis kun je de foto eronder zien van de anatomie van de huid.

Clark schaal	Breslow schaal	Risico op uitzaaing
Epidermis (in situ)	In situ (beperkt tot epidermis)	Geen
Tot papillaire dermis	<0.75 mm	Minimaal (excellente prognose)
Papillaire dermis tot reticulaire dermis	0.75 – 1.5 mm	Significant / medium
Reticulaire dermis	1.51 – 4.0 mm	Hoog
Subcutane vetweefsel	>4.0 mm	Extreem hoog

Preventie middelen om huidkanker te voorkomen

Het is over het algemeen bekend dat de zon ontzettend veel schade kan brengen aan de huid. Daarom is het ook belangrijk om hier zorgvuldig mee om te gaan. Het is niet de bedoeling dat je de zon volledig gaat ontwijken, want de zon heeft ook juiste voordelen zoals de aanmaak van vitamine D. Vooral met lichte huidtypes is het van belang om extra voorzichtig met de zon om te gaan.

• Blijf uit de zon tussen 11 en 3 uur, omdat de UV-sterkte hier maximaal is.
• Bescherm je zelf me zonnebrandcrème en UV-werende kleding.
• Voorkom stress, want stress kan verandering van je DNA-cellen veroorzaken waardoor ”de opspoor cellen” in je lichaam niet meer goed kunnen detecteren op de goede en slechte cellen.
• Eet gezond met anti-oxidanten. Anti-oxidanten versterken de barrière tegen schadelijke stoffen van buitenaf.
• Wees je bewust van je huid en check je huid regelmatig. Familieleden met huidkanker? Laat jezelf ook eens checken bij de dermatoloog.
• Verbranding moet te allen tijde voorkomen worden.

Ben jij al preventief bezig om huidkanker te voorkomen of ben je er nog niet zo bewust van? Laat het weten in de reacties.