De zoektocht naar de juiste cosmetica, huidverzorging, begint bij het lezen van de ingrediëntenlijst. De meeste mensen lezen dit vaak niet, omdat zij het te ingewikkeld vinden. Zonde, want er zijn veel trucjes die je kunt toepassen om het jezelf makkelijker te maken. De basis van een goede huidverzorging begint met de juiste ingrediënten. Jij kunt dus zelf op zoek gaan naar die goede huidverzorging, als je maar weet welke ingrediënten jou huid nodig hebt. Vandaag leer ik je een aantal trucjes zodat jij over weg kan met de ingrediëntenlijst van cosmetica producten.
Hoe weet je of een product veilig is?
Als er INCI op het product staat, weet je dat het product gekeurd is door deze organisatie. INCI betekent ”International Nomenclature Cosmetic Ingredient, oftewel internationale naamgeving voor cosmetische ingrediënten. Deze organisatie is ontwikkeld door de Europese en Amerikaanse cosmetica-industrie. INCI-namen zijn internationaal gestandaardiseerde namen voor stoffen, die in cosmetica worden verwerkt. Doel van de ingrediëntenvermelding is de gebruikers van cosmetica te informeren over de samenstelling van een product.
Voor veel ingrediënten zijn echter meerdere namen bekend, bijvoorbeeld chemische naam, handelsnaam of merknaam. Daarom is er voor alle stoffen in cosmetica besloten om deze aan te geven met hun INCI-naam. Dit is bijvoorbeeld nuttig wanneer je overgevoelig bent voor een bepaalde stof.
Hoe ontraadsel je de chemische namen op de ingrediëntenlijst?
Al eerder heb ik een artikel geschreven over essentiële ingrediënten per huidtype, zodat jij alvast een klein hulpmiddel hebt om gericht op zoek te gaan naar een combinatie van deze ingrediënten. Ik zal nu per groep uitleggen hoe je deze ingrediënten kunt herkennen.
Hoe herken je actieve stoffen?
Actieve stoffen zijn de ingrediënten die verantwoordelijk zijn voor de werking van een product, zoals oppervlakteactieve stoffen in reinigers, UV-filters in zonnebrandproducten en vochtinbrengers in dagcrèmes.
Oppervlakte-actieve stoffen
De oppervlakte-actieve stof zijn simpelweg reinigers. Reinigers worden voornamelijk gemaakt van plantaardige en dierlijke oliën en vetten. Populaire reinigers in de cosmetica zijn onder andere zepen, douchegels, gezichtsreinigers, tandpasta’s en shampoos.
Reinigers hebben de mogelijkheid tot desorptie (stof komt vrij uit oppervlak) te danken aan het feit dat reinigers amfifiele stoffen zijn. Amfifiel wil zeggen dat reinigingsmiddelen bestaan uit twee moleculen: een hydrofiel (wateraantrekkend) én een hydrofoob (waterafstotend) deel, waarvan het hydrofobe deel in het geval van reinigers gebruikt in cosmetica ook lipofiel (vetaantrekkend) zijn. Het hydrofiele deel heeft de vorm van een kop, en het lipofiele deel de vorm van een staart.
Er zijn verschillende soorten reinigers:
- Aionische reinigers, dit zijn reinigers waarvan de kop bestaat uit een anion zoals sulfaat of sulfonaat en die een sterk emulgerende en schuimende werking hebben. Voorbeelden zijn gewone zeep, en de sulfaten ammonium lauryl sulfate (ALS), sodium lauryl sulfate (SLS) en sodium laureth sulfate (SLES).
- Kationische reinigers, reinigers waarvan de kop bestaat uit een kation, met een sterk irriterende, biocide werking (een stof die één of meer werkzame stoffen bevatten en bestemd zijn om schadelijke organismen van bacteriën en virussen tot schimmels te vernietigen) waarvan het gebruiksgebied grotendeels buiten de cosmetica ligt. Vaak kun je het terugvinden in haarconditioners.
- Niet-ionische of nonionogene reinigers, het betreft reinigers waarvan de kop bestaat uit een keten met bepaalde functionele groepen waardoor deze een hydrofiel karakter krijgt en het gehele molecuul oppervlakteactief is (bijvoorbeeld ethers, alcoholen en alkanolamides). Niet-ionische reinigers hebben een mild en reinigende en tevens een schuimremmende, stabiliserende en vicositeitsverlagende werking.
- Amfotere of zwitterionische reinigers, dit zijn reinigers die zich tegelijk als zuur en als base kunnen gedragen afhankelijk van de pH-waarde, zoals verschillende betaines, sodium Lauriminodipropionate en disodium lauroamphodiacetate. Nadeel is dat ze erg mild zijn, niet zo goed reinigen en amper emulgerende werking hebben. Je ziet dit vooral in sulfaatvrije shampoo’s en bij babyproducten.
UV filters die je beschermen tegen de zonnestralen
De UV-filters zijn onder te verdelen in twee categorieën:
- Organische UV filter, deze UV filters kun je herkennen in de cosmetica ingrediëntenlijst aan de stoffen benzophenon-3, 3-benzylidene camphor en ethylhexyl salicylate. De werking van de organische UV filters bresut op de absorptie van UV-licht. Het UV-licht wordt door het molecuul opgevangen en omgezet in een minder schadelijke vorm van energie.
- Anorganische UV filter, deze filters daarentegen beschermen de huid voor het grootste deel door het licht te reflecteren of te verstrooien. Deze groep filters bestaat uit witte metaaloxiden, zoals titaandioxide en zinkoxide. De deeltjesgrootte van deze oxiden speelt een belangrijke rol bij de effectiviteit van bescherming. Hoe kleiner het deeltje, des te beter de bescherming.
Alleen de UV filters, die in Annex VI van de cosmeticaverordening staan vermeld, mogen gebruikt worden in cosmetica.
Vochtinbrengers herkennen in cosmetica
Al eerder heb ik verteld hoe belangrijk het is om de huid te hydrateren. Water is van groot belang voor het functioneren van de huid. Dit geldt in het bijzonder voor de hoornlaag (stratum corneum), de buitenste laag van de huid die verantwoordelijk is voor bescherming van het lichaam tegen uitdroging. Een droge, vochtarme huid wordt voornamelijk behandeld met vochtverhogers: stoffen die de hoeveelheid water in de hoornlaag verhogen.
Er zijn 3 soorten vochtverhogers:
- Vochtinbrengers (humectants). Moleculen met meerdere hydrofiele (waterminnende) groepen die in staat zijn de hoornlaag binnen te dringen en daar water vast te houden. Voorbeelden hiervan zijn: glycerine, honing, hyaluronzuur, panthenol, pyrrolidon, carboxylzuur (PCA), sorbitol en ureum.
- Vetinbrengers. Ook wel terugvetters genoemd. Het zijn moleculen met meerdere lipofiele (vetminnende) groepen die samen lange koolstofketens vormen en hierdoor een filmlaag op de huid vormen waardoor er minder water uit de hoornlaag kan ontsnappen. Tevens vertonen deze lipiden vaak veel gelijkenissen met de intercellulaire lipiden van de hoornlaag, waardoor zij de barrièrefunctie van de huid in zekere mate kunnen herstellen en transepidermaal waterverlies voorkomen. De meest gebruikte lipiden zijn essentiële vetzuren (linol- en lionleenzuren), ceramiden en fosfolipiden.
- Occlusieven. Vettige stoffen die een zeer goed huidoppervlak afsluitend vermogen hebben. Voorbeelden zijn paraffine (minerale olie), petrolatum (vaseline), lanoline (wolvet), eucerine, wassen, vetalcoholen, vetzuuresters en siliconen. In tegenstelling tot vetinbrengers, zijn occlusieven niet in staat om lipiden in de hoornlaag aan te vullen. Ze zorgen ervoor dat water uit de onderliggende huidlagen wordt verzameld in de hoornlaag.
Exfoliant
Exfoliatie is het proces waarbij je dode huidcellen van het huidoppervlak verwijderd. De huid doet dit al van nature, simpelweg door het middel van afschilfering van de dode huidcellen. Ophopingen van dode huidcellen zorgen voor een doffe, schilferige en oneffenhuid. Aangezien ophoping van dode huidcellen veel nadelen heeft, kun je je natuurlijk exfoliatieproces het beste een handje helpen.
Je kunt je huid exfoliëren op twee manier: op mechanische wijze met behulp van scrubs, korrelcrèmes of gezichtsreinigingborstels, of op chemische wijze met behulp van exfoliërende ingrediënten.
De meeste en bekende gebruikte exfoliërende ingrediënten zijn de zogenaamde hydroxyzuren: organische zuren met een exfoliërende werking. Hydroxyzuren zijn onder te verdelen in:
- Alpha Hydroxy Acids (AHA’s) oftewel fruitzuren, waaronder glycolzuur (glycolic acid), melkzuur (lactic acid), appelzuur (malic acid) en citorenzuur (citric acid).
- Beta Hydroxy Acids (BHA’s), waarvan in cosmeticaproducten eigenlijk alleen maar salicylzuur gebruikt wordt, een mild zuur
De grote verschillen tussen de werking van AHA en BHA kun je lezen in mijn artikel over chemische peelings.
Hoe herken je hulpstoffen in de ingrediëntenlijst?
Hulpstoffen zijn stoffen waar de huid op zich geen baat bij heeft, maar die noodzakelijk zijn voor de stabiliteit van het cosmeticaproduct. Voorbeelden van hulpstoffen zijn antiklontermiddelen, bindmiddelen, buffers, bulkmiddelen, emulgatoren, kleurstoffen en conserveermiddelen. Vaak vervullen hulpstoffen meerdere functies.
- Emulgatoren voorbeelden: glyceryl monostearaat, polysorbaat 20.
- Kleurstoffen kun je herkennen aan het kleurindexnummer CI
Hoe herken je conserveermiddelen?
Een groot kenmerk van conserveermiddelen is dat ze vaak helemaal onderaan de lijst staan, wat ook direct betekent dat het een laag percentage bevat. Conserveermiddelen zijn stoffen die ze toevoegen aan het product zodat het product lang houdbaar blijft en er geen bacteriën bij kunnen komen.
- De meeste conserveermiddelen zijn parabenen of vervangers van parabenen. Deze kun je altijd herkennen aan het einde van het woord ”paraben”. Denk aan methyl- ethyl -propyl-, butyl- en benzylparabenen. Een vervanger van parabenen die vaak ingezet wordt is phenoxyethanol.
- Organische zuren worden vaak ook ingezet als conserveermiddel. Voornamelijk zijn dit dan benzoëzuur en sorbinezuur. Deze zuren werken antimicrobieel, dat betekent dat ze ziekteverwekkers tegengaan. Ze kunnen niet in teveel producten worden gebruikt, omdat het de pH-waarde uit balans brengt.
- Formaldehyde. Een ingrediënt wat je niet graag in je cosmetica wilt hebben. Het geeft vaak allergische reacties en is dan ook toxisch (giftig). Officieel mag dit ingrediënt ook helemaal niet gebruikt worden in cosmetica. Het wordt vaak alleen gebruikt om besmetting tijdens productie tegen te gaan. Voorbeelden hiervan zijn: quaternium-15, imidazolidinyl, DMDM hydantoin
- Quaternary ammoniums. Voorbeelden zijn: lauryltrimethylammonium chloride en benzathonium chloride.
- Natuurlijke conserveermiddelen zijn tocopherol (vitamine E), azadirachta indica (neem extract), rosmarinus officinalis (rozemarijn) of rooibos extract. Ook etherische oliën, kalium sorbaat, citroenzuur en usnea barbata extract worden soms ingezet.
- Overige synthetische conserveringsmiddelen zijn: Triclosan, Hydantoin, Imidazolidinyl Urea/Diazolidinyl Urea, DMDM Hydantoine, EDTA (ethyleen diamine tetracetic acid), disodium EDTA, Benzoic Acid of 4-Hydroxybenzoic/ Hydroxy benzoic acid
Wat vind jij het moeilijkste bij het lezen van de ingrediëntenlijst van cosmetica?