Tegenwoordig gaan er ontzettend veel verhalen rond over het feit dat er een aantal zonnefilters hormoonverstorend kunnen werken. Maar is dit wel zo? Is het wetenschappelijk bewezen of heeft iemand dat een keer in de groep gegooid. Ik vond het een interessante vraag, want het kan veel problemen geven als het wel zo is. Ik ben de onderzoeksbanken ingedoken en ben op onderzoek uit gegaan met de vraag: Kunnen sommige zonnefilters hormoonverstorend werken?
Wat voor zonnefilters bestaan er?
Verschillen tussen minerale en synthetische zonnefilters.
Om eerst even duidelijkheid te scheppen over zonnefilters, bestaan er in feite twee types: minerale filters en synthetische filters. Sommige mensen noemen de synthetische filters, ook wel chemische filters, maar in principe is alles chemisch, dus dit maakt het misleidend. Het belangrijkste verschil tussen minerale filters & chemische filters:
- Minerale filters leggen een soort laagje op de huid en weerkaatsen het licht terug. Hebben vaak een witte waas.
- Synthetische filters trekken in de bovenste huidlagen en absorberen hier de uv-stralen. Door een synthetisch filter te gebruiken voorkom je de witte waas die een product achterlaat.
Minerale zonnefilters
- Zinkoxide
- Titaniumdioxide
Synthetische zonnefilters
Meest beruchte synthetische zonnefilter hormoonverstorende werking:
- Oxybenzone (benzophenone-3)
- Avobenzone (Butyl methoxydibenzoylmethane)
- Homosalate Octinoxate (ethylhexyl methoxycinnamate)
- Octocrylene
Andere synthetische filters:
- Tinosorb S (Bis-ethylhexyloxyphenol methoxyphenyl)
- Tinosorb M (Methylene bis-benzotriazoyl)
- Uvinul A Plus (Diethylamino hydroxybenozyl hexyl benzoate)
- Octisalate (Ethylhexyl salicylate)
- Mexoryl SX (Terephyhalylidene dicamphor sulfonic acid)
- Mexoryl XL (Drometrizole trisiloxane)
Onderzoeken over zonnefilters
- Oxybenzone (BP-3) & octinoxate (OMC) verbannen in Hawai en Key West
- Plasmaconcentratie avobenzone, oxybenzone, octocrylene, and ecamsule door middel van bloodsamples.
- Hormonale invloeden UV-filters dieronderzoeken (testen op ratten & muizen)
Er is enkel gebruik gemaakt van de volgende onderzoeksvormen: systematische reviews en randomized controlled trials. Dit zijn een van de meest betrouwbare onderzoeksvormen (zie piramide).
Zonnefilters hormoonverstorend op dieronderzoeken (testen op ratten & muizen)
Onderzoeksvorm: Systematic review included studies in vitro (microscopisch) & in vivo (op organisch materiaal in dit geval dieren).
- Enkel onderzoeken bij ratten en muizen die bewijzen dat oxybenzone wordt opgenomen in het lichaam en hormonale veranderingen laat zien.
- Hormoonverstorende resultaten op het gebied van testosteron, schildklier en problemen met ontwikkeling van ongeboren ratten.
- Echter zijn dierproeven helemaal geen goede maat voor onderzoek op medicijnen en/of cosmetica. Je kunt dus niet zeggen dat dit hetzelfde geldt voor mensen.
Oxybenzone (BP-3) & octinoxate (OMC) verbannen in Hawai en Key West
Onderzoeksvorm: Systematic Review, included 29 studies, studies met mensen incl randomized trial. & studies met vrouwen die zwanger zijn. Vaak getest op basis van urineconcentraat.
- Studies tonen aan dat een verhoogd niveau van oxybenzone geen nadelig effect heeft op de mannelijke & vrouwelijke vruchtbaarheid, het niveau van vrouwelijke voortplantingshormoon, adipositas, foetale groei, de neurologische ontwikkeling van het kind en seksuele rijping. ·
- De associatie van oxybenzone met het schildklierhormoon, testosteronniveau, nierfunctie en puberale timing is echter gemeld en vraagt om verder onderzoek om een echte associatie aan te tonen. ·
- Er is geen bewijs gevonden voor associatie met een van deze gebieden met de zonnefilter octinoxate.
- In Hawai en Key West zijn de onderzoeken verbannen vanwege aantasting op het ecosysteem.
Plasmaconcentratie avobenzone, oxybenzone, octocrylene, and ecamsule door middel van bloodsamples.
Onderzoeksvorm: Randomized controlled Trial. Deelnemers werden gerandomiseerd naar 1 van de 4 zonnebrandmiddelen: spray1, spray 2, een lotion en een crème. Twee milligram zonnebrandcrème per 1 cm2 werd 4 keer per dag gedurende 4 dagen op 75% van het lichaamsoppervlak aangebracht en van elke deelnemer werden gedurende 7 dagen 30 bloedmonsters verzameld.
- Hoogste concentratie in plasma bij Avobenzone ·
- Alle zonnefilters gaven een te hoge concentratie aan bij de aanbevolen smeerhoeveelheid (2mg cm2), wat betekent dat het geabsorbeerd wordt.
- Echter kan je hier nog geen verdere conclusies aanhangen en dient er meer onderzoek gedaan te worden.
Conclusie: Zijn zonnefilters hormoonverstorend of niet?
Uit deze studies zijn een aantal belangrijke dingen naar voren gekomen, maar vooral ook tegenstrijdige informatie. Zo vertellen ze dat op dieren wel degelijk hormoonverstorende uitkomsten zijn bij zonnefilters. Maar in hoeverre kun je dieronderzoeken vergelijken met mensen onderzoeken? Tegenwoordig zijn er ook bewijzen dat dieronderzoeken erg misleidend zijn en geen toegevoegde waarde hebben bij medicijn en cosmetica onderzoeken.
Daarnaast zegt een aantal onderzoeken dat er op sommige indicaties verstoringen aanwezig zijn, maar dat dit waarschijnlijk niet schadelijk kan zijn, omdat je nooit zoveel smeert.
Ten slotte is de grootste conclusie:
Er moet veel meer onderzoek gedaan worden om duidelijke conclusies te kunnen trekken of zonnefilters hormoonverstorend werken.
Wil jij toch liever deze zonnefilters vermijden? Ga dan voor de 100% veilige minerale filters: zinkoxide of titaniumdioxide.
Referenties:
- Krause, M., Klit, A., Blomberg Jensen, M., Søeborg, T., Frederiksen, H., Schlumpf, M., Lichtensteiger, W., Skakkebaek, N. E., & Drzewiecki, K. T. (2012). Sunscreens: are they beneficial for health? An overview of endocrine disrupting properties of UV-filters. International Journal of Andrology, 35(3), 424–436. https://doi.org/10.1111/j.1365-2605.2012.01280.x
- Matta, M. K., Zusterzeel, R., Pilli, N. R., Patel, V., Volpe, D. A., Florian, J., Oh, L., Bashaw, E., Zineh, I., Sanabria, C., Kemp, S., Godfrey, A., Adah, S., Coelho, S., Wang, J., Furlong, L. A., Ganley, C., Michele, T., & Strauss, D. G. (2019). Effect of Sunscreen Application Under Maximal Use Conditions on Plasma Concentration of Sunscreen Active Ingredients. JAMA, 321(21), 2082. https://doi.org/10.1001/jama.2019.5586
- Suh, S., Pham, C., Smith, J., & Mesinkovska, N. A. (2020). The banned sunscreen ingredients and their impact on human health: a systematic review. International Journal of Dermatology, 59(9), 1033–1042. https://doi.org/10.1111/ijd.14824
- Wang, J., Pan, L., Wu, S., Lu, L., Xu, Y., Zhu, Y., Guo, M., & Zhuang, S. (2016). Recent Advances on Endocrine Disrupting Effects of UV Filters. International Journal of Environmental Research and Public Health, 13(8), 782. https://doi.org/10.3390/ijerph13080782